ANALYSE – Het handelsverdrag tussen Canada en de Europese Unie krijgt na heftig Waals verzet toch de goedkeuring van de regeringen van de Europese Unie. Maar in een latere fase, als nationale en regionale parlementen het CETA-verdrag moeten ratificeren, kan het alsnog sneuvelen.

Het lijkt de laatste tijd alsof zo’n beetje elk handelsverdrag waarover de EU onderhandelt controversieel is, maar dat valt reuze mee.

Er worden in Brussel bijna aan de lopende band handelsverdragen getekend. Dat gebeurt met landen van over de hele wereld, in alle soorten en maten; van Zuid-Afrika tot Kosovo, van Marokko tot Libanon. Dit jaar, bijvoorbeeld, werd er een handelsakkoord getekend met zes landen in het zuiden van Afrika, vorig jaar trad er nog een nieuw handelsakkoord met Zuid-Korea in werking.

65 handelsverdragen van de EU

In totaal werden er sinds de ondertekening van het verdrag van Maastricht in 1992 – waaruit de Europese Unie ontstond – 65 handelsverdragen getekend. De meeste daarvan zijn nu ook nog in werking, een aantal anderen (zoals het associatieverdrag met Oekraïne) moeten nog in werking treden of zijn nog niet helemaal geratificeerd.

Maar een klein deel van die handelsverdragen krijgt publieke aandacht.  Zo hoor je niemand over recente verdragen met Zuid-Korea of Kameroen. Google toont aan dat Nederlanders vooral geïnteresseerd zijn in dat bekende handje vol verdragen: TTIP, CETA en het associatieverdrag met Oekraïne:

Het is geen toeval dat juist de beoogde verdragen met de VS, Canada en Oekraïne op verzet stuiten.

Veruit de meeste handelsverdragen steken eenvoudig in elkaar. Er worden bijvoorbeeld afspraken gemaakt over de invoertarieven van een aantal producten, zodat de handel op die gebieden wordt gestimuleerd.

Europa en andere westerse landen hebben al veel van dat soort afspraken; de invoerrechten zijn relatief laag. Om méér te halen uit de handelsrelatie, gaan 'moderne' verdragen zoals TTIP en CETA daarom een stap verder.

Het gaat dan om zaken als gemeenschappelijke standaarden om voedsel schoon te houden, of milieuregels. Door die te stroomlijnen kunnen bijvoorbeeld Nederlandse groenten worden verkocht in Canada, zonder gesteggel over kwaliteitseisen.

Het veranderen van een invoertarief met een paar euro's of procenten is meestal niet erg controversieel, maar wanneer er afspraken worden gemaakt over milieuregels of auteursrecht (zoals bij het internationale verdrag tegen namaak ACTA), wordt dat al gauw een stuk politieker. Het ligt daarom vaak een stuk gevoeliger.

Zo gevoelig, dat het ACTA-verdrag in 2012 door het Europees Parlement werd weggestemd. Over TTIP, het 'moderne handelsakkoord' met de VS, wordt nog onderhandeld - hoewel sommigen zeggen dat het project mislukt is.

En ook hoofdpijndossier CETA lijkt nog niet voorbij. De Belgen ondertekenen het akkoord wel, maar zijn voorlopig nog niet van plan om het plan te ratificeren.